Tag Archives: φιλοσοφία

ΕΣΣΔ; Τι είν’ αυτό;

Έχω ρωτήσει μαθητές σε διάφορα σχολεία του Λονδίνου σχετικά του ποιοί είναι αυτοί, όχι απλά που έχουν νικήσει τους Ναζιστές, αλλά ποιοί ήταν απλά ενάντια στη Ναζιστική Γερμανία.  Πήρα απαντήσεις από διάφορες χώρες, άλλες σωστές και άλλες λάθος, αλλά το βασικότερο που δεν ακούστηκε από κάνενα ήταν το: Σοβιετική Ένωση. Όταν τελικά ανέφερα την χώρα αυτή, τους κυρίεψε μια διερώτηση σχετικά με ποιά είναι αυτή η χώρα. Ούτε που είχαν άκουσει το όνομα αυτής της Ένωσης, δεν είχαν ιδέα ούτε κατά που πέφτει.
Σε μια εικοσαετία η ιστορική μνήμη θα έχει ξεχαστεί, όχι μόνο ως βιώμα, αλλά ως όρος επίσης. Η ιστορία θα έχει τόση επαφή με την πραγματικότητα όση έχει ο θάνατος με την αιωνιότητα. Η ιστορία ως εκπαιδευτικό μάθημα πάντα θα υπάρχει και ότι υπάρχει έγκειται μόνο εξαιτίας του χρόνου. Η διαφορά τώρα είναι ότι η ιστορία αναδιπλώνεται στο χρόνο όπου το κεφάλαιο έχει ήδη εισβάλει. Θες να αλλάξεις την ιστορία; Αυτό σημαίνει αλλάζω την ιστορία: όχι αλλάζω τα γεγονότα αλλά αλλάζω αυτό που αλλάζει τα γεγονότα.
The Great Patriotic War of 1941-1945. Banner of Victory over Berlin, 1945 (RIA Novosti / Haldei)

The Great Patriotic War of 1941-1945. Banner of Victory over Berlin, 1945 (RIA Novosti / Haldei)

As little as 13 percent of Europeans think the Soviet Army played the leading role in liberating Europe from Nazism during WW2, a recent poll targeting over 3,000 people in France, Germany and the UK reveals.

The majority of respondents – 43 percent – said the US Army played the main role in liberating Europe. The survey, carried out from March 20 to April 9, 2015, was conducted by the British ICM Research agency for Sputnik News.

Over 50 percent of Germans and over 61 percent of French citizens believe their ancestors were liberated by the Americans. Nearly fifty percent of Britons think British forces actually played the key role in ending the Second World War. Only 8 percent of respondents in France and 13 percent in Germany credited the Soviet Army for the victory.

WW2 lasted from 1939 to 1945 and involved over 80 countries and regions. Up to 70 million people are believed to have lost their lives. However, the USSR suffered the biggest losses. At least 27 million Soviet citizens died during the war.

Russian, US diplomats honor WWII victory together

The US hoped to stay out, not taking part in WW2. Between 1935 and 1939 the US Congress passed a series of Neutrality Acts meant to prevent Americans becoming involved. President Harry S. Truman was quoted as saying by the New York Times in June 24, 1941: “If we see that Germany is winning, we ought to help Russia and if Russia is winning we ought to help Germany, and that way let them kill as many as possible, although I don’t want to see Hitler victorious under any circumstances. Neither of them thinks anything of their pledged word.”

Various estimates say the Soviet Red Army liberated nearly half of Europe’s territory, which comprise 16 modern European countries. Allied forces liberated nine countries, while six more were freed by the Soviets and the Allies together, according to RIA Novosti’s count. The combined population of the territories, in which the Red Army beat back Hitler’s forces, was about 120 million people.

The Red Army also had to face the lion’s share of Nazi forces on the Eastern Front – about five million soldiers. The vast majority of Hitler’s military hardware was also concentrated in the East: 5,400 artillery pieces, 54,600 mortars and over 3,000 warplanes. Combined, it amounted to three-fourths of the heavy weapons at Hitler’s disposal. By the end of the war, the Soviets had destroyed over 70 percent of the enemy’s forces.

The Eastern Front was the widest, spanning four to six thousand kilometers, which is four times more than the North African, Italian and Western European frontlines combined. It was also the hottest, seeing 1,320 days of combat compared to North Africa’s 309 and Italy’s 49.

In mid-April 1945, the Soviet Army started the final offensive against the German capital, and on April 21, they entered Berlin. On April 27, the Red Army linked up with American troops at the River Elbe, cutting the German army in two. At the time, the commander of the US 12th Army Group, General Omar Bradley, praised the Soviet troops for their resolve in forcing the Germans out of Russia. On 2 May 1945, the Berlin garrison finally surrendered to the Soviet army. On 4 July 1945, US Independence Day, American troops officially took charge of their occupation sector in southwest Berlin.

In January, 1945, the Soviet Army liberated the Nazis’ biggest concentration camp at Auschwitz, in southwestern Poland, which was seen as a symbolic landmark.

Biker blacklist: Russia’s Night Wolves on WWII ride denied entry to Poland

Earlier this year, in January, Polish foreign minister Grzegorz Schetyna bluntly dismissed Russia’s role in the liberation of the Auschwitz death camp, claiming it was liberated by Ukrainians.

“Maybe it’s better to say … the First Ukrainian Front and Ukrainians liberated [Auschwitz], because Ukrainian soldiers were there, on that January day, and they opened the gates of the camp and they liberated the camp,”Schetyna said in an interview with Polskie Radio.

Russian Foreign Minister Sergey Lavrov called his comments “sacrilegious and cynical.”

“Auschwitz was liberated by the Red Army, which included Russians, Ukrainians, Chechens, Tatars and Georgians, among others,” Lavrov emphasized, calling Schetyna’s words a “mockery of history [that] needs to be stopped.”

Πηγή: rt

Είτε-είτε; Ούτε-ούτε

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ – Ν. Καρούζος

 

Η κότα έκανε τ ’ αβγό

ή το αβγό την κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η μη-κότα έκανε το μη-αβγό

ή το μη-αβγό τη μη-κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η κότα έκανε το μη-αβγό

ή τ’ αβγό τη μη-κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η μη-κότα έκανε τ ’ αβγό

ή το μη-αβγό την κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η κότα-μη-κότα έκανε τ ’ αβγό

ή το αβγό-μη-αβγό την κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η κότα-μη-κότα έκανε το μη-αβγό

ή το αβγό-μη-αβγό τη μη-κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Η κότα-μη-κότα έκανε τ ’ αβγό-μη-αβγό

ή το αβγό-μη-αβγό την κότα-μη-κότα;

Είτε-είτε;

Ούτε-ούτε.

 

Σε τι χρησιμεύει ακόμα η φιλοσοφία;

Πάνω απ’ όλα δεν μπορεί κανείς να περιμένει τίποτα καλύτερο από κάποιον, που δουλειά του εί­ναι να διδάσκει φιλοσοφία, που η αστική του ύπαρξη έξαρταται ακριβώς από το να συνεχίσει να διδάσκεται, και που θίγει τα ίδια του τα χειροπιαστά συμφέροντα τη στιγμή που θα εκφρασθεί αρνητικά. 9

Μια φιλοσοφία που ανταποκρίνεται σ’ αυτό που θέλει η ίδια να είναι και που δεν σέρνεται παιδιαρίζοντας πίσω απ’ τη δική της ιστορία και την ιστορία των πραγμά­των, έχει πηγή ζωής της την αντίσταση ενάντια στην επικρατούσα σημερινή στάση κι ενάντια σ’ αύτο που υπηρετεί, ενάντια στη δικαιολόγηση του σήμερα υπάρχοντος. 12

Μια φιλοσοφία, που θα είχε την πρόθεση να παρουσιασθεί και τώρα ως καθολική, ως σύστημα, θα γινόταν σύστημα παρανοϊκό. Αν όμως παραιτηθεί από την αξίωση απολυτό­τητας αν δεν αξιώνει πια την ανάπτυξη, από μέσα της, του όλου, που θα αποτελεί την αλήθεια, έρχεται σε σύγκρουση με το σύνολο της ίδιας της της παράδοσης. Αυτό είναι το τίμημα που πρέπει να καταβάλει για το οτι, με το να ιαθεί από το δικό της παρανοϊκό σύστημα, δίνει όνομα στο σύστημα της πραγματικότητας. (…) Μια φιλοσοφία, όπως θα ήταν σήμερα η μόνη δυνα­τή υπεύθυνη, δεν πρέπει να ισχυρίζεται πως κατέχει το απόλυτο, θα πρέπει μάλιστα ν’ απαγορεύσει στον εαυτό της κάθε σκέψη πάνω σ’ αυτό, ακριβώς για να μη το προδώσει, και παρ’ όλα αυτά να μην αφήσει να απαλλοτριωθεί τίποτε από την εμφατική έννοια της αλήθειας. Αυτή η αντίφαση είναι το στοιχείο της. Την καθορίζει ως αρνητική. (12,13)

Αν η φιλοσοφία είναι ακόμη αναγκαία, τότε είναι μόνο με τον τρόπο που ήταν πάντα, δηλαδή ως κριτική, ως αντίσταση ενάντια στην αυξανόμενη ετερονομία, ως ενίσχυ­ση έστω προσπάθεια της σκέψης να παραμείνει κυρία του, εαυτού της και να εξελέγξει τόσο την αντεστραμμένη μυθολογία, όσο και την τυφλά ηττοπαθή προσαρμογή με το μέτρο της ίδιας τους της αναλήθειας. (…) Όχι βέβαια πως μπορούμε να ελπίζουμε, ότι η φιλοσοφία είναι σε θέση να υπερνικήσει τις πολιτικές τάσεις που σ’ όλο τον κόσμο, απ’ τα μέσα κι απ’ τα έξω, στραγγαλίζουν την ελευθερία και που η βία που ασκούν φτάνει ως βαθειά μέσα στις φιλοσοφικές αλληλουχίες επιχειρημά­των. Ο,τι εκτυλίσσεται στο εσωτερικό της έννοιας, αντικατοπτρίζει κάτι από την κίνηση της πραγματικότητας. (17-18)

Η διαλεκτική δεν είναι μια τρίτη άποψη, αλλά η προσπάθεια να κάνει με εμμενή κριτική τις διάφορες φιλοσοφικές απόψεις να ξεπεράσουν τον εαυτό τους και την αυθαιρεσία του σκέπτεσθαι με απόψεις. Απέναντι στην απλοϊκότητα της αυ­θαίρετης συνείδησης, που θεωρεί ως απεριόριστο ό,τι περιο­ρισμένο της είναι δεδομένο, φιλοσοφία είναι η δεσμευτική προσήλωση στην μη απλοϊκότητα. Σ’ έναν κόσμο, ο όποιος όντας πέρα για πέρα κοινωνικά καθορισμένος είναι τόσο πιο ισχυρός απέναντι στα μεμονωμένα άτομα που σχεδόν δεν μέ­νει σ’ αυτά τίποτε άλλο απ’ το να τον δεχθούν όπως παρου­σιάζεται, μια τέτοια απλοϊκότητα αναπαράγεται αμείωτα και ολέθρια. Αυτό που τους επιβάλλει με βία ενα άμετρο σύ­στημα, που το αποτελούν τα ίδια και στο όποιο βρίσκοντας μπλεγμένα, κι αυτό που αποκλείει δυνάμει στοιχεία που υπάρχουν φύσει, λειτουργεί γι’ αυτά σαν να ήταν το ίδιο φύ­ση. Η εμπραγματωμένη συνείδηση είναι τέλεια απλοϊκή και, ως έμπραγμάτωση, τέλεια μη άπλοϊκή. Η φιλοσοφία θα είχε καθήκον να διαλύσει τόσο το φαινομενικά αυτονόητο όσο και το φαινομενικά ακατανόητο. (21-22)

Theodor W. Adorno, Σε τι χρησιμεύει ακόμα η φιλοσοφία; Εκδόσεις Εράσμος, 1979.

– έτσι πρέπει ν’ αρχίσεις – Τα χόμπυ μου είναι…

Philosophy: 7/05/2013: Esther Leslie on Critique of Instrumental Reason by Max Horkheimer

 

“Η ιδέα του χόμπυ, της «διασκέδασης», του «κεφιού», δεν εκφράζει καμία απολύτως λύπη για την εξαφάνιση του αντικειμενικού Λόγου και την απογύμνωση της πραγματικότητας από κάθε ενυπάρχον «νόημα». Ο άνθρωπος που ενδίδει σ’ ένα χόμπυ ούτε καν προσποιείται ότι έχει κάποια σχέση με την τελική αλήθεια. Όταν καλείσαι σ’ ένα ερωτηματολόγιο να δηλώσεις το χόμπυ σου, γράφεις γκολφ, βιβλία, φωτογραφία ή τα παρόμοια, τόσο ασυλλόγιστα όσο θα έγραφες το βάρος σου. Ως αναγνωρισμένες, εκλογικευμένες προτιμήσεις που θεωρούνται αναγκαίες για να διατηρήσουν τους ανθρώπους σε καλή διάθεση, τα χόμπυ έχουν γίνει θεσμός. Ακόμη κι η στερεότυπη καλή διάθεση, που δεν είναι τίποτε καλύτερο από μία ψυχολογική προϋπόθεση της αποτελεσματικότητας, μπορεί να ξεθωριάσει μαζί με όλα τ’ άλλα συναισθήματα μόλις χάσουμε το τελευταίο ίχνος ενθύμησης ότι κάποτε σχετιζόταν με την ιδέα του θείου. Εκείνοι που «συνεχίζουν να χαμογελούν» αρχίζουν να φαίνονται λυπημένοι και ίσως ακόμη και απελπισμένοι.”

“(…) οι καλοί καλλιτέχνες δεν υπηρετούν την αλήθεια καλύτερα από καλούς δεσμοφύλακες ή τραπεζίτες ή υπηρέτριες. Αν επιχειρούσαμε να ισχυριστούμε ότι η απασχόληση του καλλιτέχνη είναι ευγενέστερη, θα μας έλεγαν ότι ο ισχυρισμός δεν έχει νόημα – ότι ενώ η αποτελεσματικότητα δύο υπηρετριών μπορεί να συγκριθεί με βάση τη σχετική τους καθαριότητα, τιμιότητα, δεξιοτεχνία και τα λοιπά, δεν υπάρχει τρόπος να συγκρίνουμε μία υπηρέτρια με έναν καλλιτέχνη. Όμως, μία προσεκτική ανάλυση θα έδειχνε ότι στη σύγχρονη κοινωνία υπάρχει ένα άρρητο κριτήριο για την τέχνη καθώς και για την ανειδίκευτη εργασία, συγκεκριμένα ο χρόνος, διότι η αξία με την έννοια μιας ορισμένης αποδοτικότητας είναι μία συνάρτηση του χρόνου.”

“(…) ο άνθρωπος εξαρτάται σταδιακά λιγώτερο από απόλυτα πρότυπα συμπεριφοράς, οικομενικώς δεσμευτικά ιδεώδη. Πιστεύει ότι είναι τόσο ολοκληρωτικά ελεύθερος ώστε να μην χρειάζεται πρότυπα άλλα από τα δικά του. Παραδόξως όμως αυτή η αύξηση ανεξαρτησίας οδήγησε σε μια παράλληλη αύξηση παθητικότητας. Όσο έξυπνοι κι αν έχουν γίνει οι υπολογισμοί του ανθρώπου όσον αφορά τα μέσα του, η επιλογή του σκοπών, η οποία άλλοτε συνδεόταν με πίστη σε μια αντικειμενική αλήθεια, έχει γίνει βλακώδης: το άτομο, εξαγνισμένο από κάθε κατάλοιπο μυθολογιών, συμπεριλαμβανομένης της μυθολογίας του αντικειμενικού Λόγου, αντιδρά αυτόματα σύμφωνα με γενικά πρότυπα προσαρμογής.”

Max Horkheimer, Η Έκλειψη του Λόγου

Ο λενινισμός είναι…

 lenin

 

“Ο λενινισμός είναι ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού και της προλεταριακής επαναστάσης. Ακριβέστερα: ο λενινισμός είναι η θεωρία και η τακτική της προλεταριακής επανάσταοης γενικά η θεωρία και η τακτική της δικτατορίας του προλεταριάτου ειδικά.”

Ι.Β.Στάλιν: Ζητήματα Λενινισμού, Ο Ορισμός του Λενινισμού, σελ 136, Εκδ. “Νέα Ελλάδα”, 1950.

“…εξέγερση ενάντια σ’ αυτή την αθλιότητα…”

598px-Lissitzky_El_c1923_Proun_93

Proun 93: Free-Floating Spiral, graphite and colour pencil, india ink, pen and gouache, 49.9×49.7cm, c192, El Lissitzky

“Το προλεταριάτο και ο πλούτος αποτελούν αντιθέσεις. Σαν τέτοιες οι αντιθέσεις αυτές συγκροτούν κάποιο ενιαίο σύνολο. Και οι δύο τους είναι γεννημένες από τον κόσμο της ατομικής ιδιοκτησίας. Το όλο ζήτημα είναι: ποιά συγκεκριμένη θέση κατέχει το καθένα απ’ αυτά τα δύο στοιχεία στα πλαίσια του ανταγωνισμού. Δεν είναι αρκετό να τα θεωρήσουμε σαν δύο πλευρές του ενιαίου συνόλου.

Η ατομική ιδιοκτησία σαν ατομική ιδιοκτησία, σαν πλούτος, είναι υποχρεωμένη να διατηρεί την ίδια την ύπαρξή της, αλλά μαζί μ’ αυτό και την ύπαρξη της αντίθεσής της – του προλεταριάτου. Αυτή είναι η θετική πλευρά του ανταγωνισμού, η ικανοποιημένη με τον ίδιο τον εαυτό της ατομική ιδιοκτησία.

Αντίθετα, το προλεταριάτο σαν προλεταριάτο είναι υποχρεωμένο να καταργήσει τον ίδιο τον εαυτό του, αλλά μαζί μ’ αυτό και την αντίθεση που το καθορίζει – την ατομική ιδιοκτησία – που το κάνει να είναι προλεταριάτο. Αυτή είναι η αρνητική πλευρά του ανταγωνισμού, η ταραχή που υπάρχει μέσα σ’ αυτόν τον ίδιο, είναι η ατομική ιδιοκτησία που καταργήθηκε και που καταργεί τον εαυτό της. (…) Η τάξη αυτή… είναι μέσα στα πλαίσια της αθλιότητας η εξέγερση ενάντια σ’ αυτή την αθλιότητα, η εξέγερση που προκαλείται αναγκαστικά μέσα σ’ αυτή την τάξη από την αντίθεση ανάμεσα στην ανθρώπινη φύση της και στις συνθήκες ζωής αυτής της τάξης, οι οποίες αποτελούν μια καθαρή, αποφασιστική και ολοκληρωτική άρνηση αυτής της ίδιας της φύσης.

Έτσι, στα πλαίσια γενικά του ανταγωνισμού ο ατομικός ιδιοκτήτης αποτελεί τη συντηρητική πλευρά και ο προλετάριος την καταστρεπτική. (…) Αυτό το προλεταριάτο δεν μπορεί να εξαλείψει τις δικές του συνθήκες ζωής δίχως να εξαλείψει όλες τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής της σύγχρονης κοινωνίας, που έχουν συσσωρευτεί στην ίδια τη δική του κατάσταση.”

Φιλοσοφικά Τετράδια, Lenin, Τόμος 29, Σύγχρονη Εποχή, (σελ 11-13).

Λαβύρινθος

8aAk2

                                                                     Abram Room (U.S.S.R. 1927)

Ο λαβύρινθος συνίσταται στην κάθε φορά νέα στροφή, στο κάθε απομονωμένο γεγονός και έτσι χαρακτηρίζεται ως μια αιώνια παροντική έκπληξη. Δεν χρειάζεται η μνήμη, ούτε και το μέλλον αλλά μόνο το παρόν που επιβιώνει έκπληκτο από την πλήξη της μη ζωής. Η εκπληκτική δυνατότητα του κεφαλαίου να μένει σε μια αιωνιότητα έκπληξης λαβυρίνθου καταργεί την διαλεκτική και την ζωή. Το μεταφυσικό, “καθε μερά είναι καινούργια μέρα” είναι το υπόστρωμα εκεινό το οποίο παραχωρείται με το να θεωρείται η επιβίωση επιτυχία. Η διαλεκτική από την άλλη καταργεί την έκπληξη γιατί η κάθε μέρα είναι εκτός λαβυρίνθου. Όταν πεινάς δεν εκπλήσσεσαι, απλά θες φαγητό. Η επανάσταση δεν είναι εκπληκτικό γεγονός αλλά το εξαιρετικό γεγονός.

“Χωρίς διαλεκτική θα περιπλανιόμασταν εγκαταλειμμένοι μέσα σ’ ένα λαβύρινθο από γεγονότα που δεν έχουν μπεί και δεν μπορούν να μπούν σε μια τάξη και μάταια θα ψάχνουμε για την δραστηριότητά μας τα γεγονότα που είναι κατάλληλα να την προσανατολίσουν” (σελ 73)

“Το βασικό καθήκον της σκέψης που, αν την αφήσεις ανεξέλεγκτη, έχει πάντα την τάση να βλέπει τα γεγονότα και τις συγκεκριμένες στιγμές απομονωμένα, είναι να ξαναγυρίζει σε κάθε περίπτωση σ’ αυτό το σημείο εκκίνησης, να υψώνεται σ΄αυτήν την ενότητα του όλου και να υποχρεώνεται, ξεκινώντας απ΄ αυτήν την ενότητα, να εξετάζει τα γεγονότα και τις ξεχωριστές στιγμές με τρόπο όχι αφηρημένο.” (σελ. 79-80).

“Ο χυδαίος μαρξισμός συνέλαβε π.χ. τον παγκόσμιο πόλεμο σαν απλό γεγονός απομονωμένο από την διαδικασία της παγκόσμιας ιστορίας και τον θεώρησε έτσι σαν μια αυθεντική πραγματικότητα, αντί να δεί σ΄ αυτόν την ενότητα της διαδικασίας παρακμής του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού και να ευθυγραμμίσει ανάλογα την δράση του προλεταριάτου σαν γεγονός αποφασιστικό για την παγκόσμια επανάσταση που εκδηλώνεται αναγκαία μέσα απ΄ αυτήν την διαδικασία” (σελ. 83)

Γκέοργκ Λούκατς, Τακτική και Ηθική, Εκδόσεις Γρηγόρη, 1982

Τι σημαίνει διαλεκτική μέθοδος;

170px-Nurse_Battleship_Potemkin

               Still from Battleship Potemkin, Sergei Eisenstein, (1925)

“Τι σημαίνει διαλεχτική μέθοδος; Λένε οτι η κοινωνική ζωή βρίσκεται σε κατάσταση αδιάκοπης κίνησης και ανάπτυξης. Και είναι σωστό: τη ζωή δεν πρέπει να τη θεωρούμε σαν κάτι το αμετάβλητο και κοκαλιασμένο, η ζωή ποτέ δε μένει στο ίδιο σημείο, βρίσκεται σε αέναη κίνηση, σε αέναο προτσές καταστροφής και δημιουργίας. Γι’ αυτό στη ζωή υπάρχει πάντα κάτι το νέο και κάτι το παλιό, κείνο που αναπτύσσεται και κείνο που πεθαίνει, το επαναστατικό και το αντεπαναστατικό. (…) Από δώ βγήκε και η γνωστή θέση της διαλεχτικής: κείνο που πραγματικά υπάρχει, δηλαδή κείνο που αναπτύσσεται μέρα με τη μέρα, είναι λογικό και κείνο που αποσυντίθεται μέρα με τη μέρα είναι παράλογο, και συνεπώς δε θα αποφύγει την καταστροφή.”

Ι.Β. ΣΤΑΛΙΝ, ΑΠΑΝΤΑ, ΤΟΜΟΣ 1 1901-1907, Εκδοτικό της Κεντρικής του ΚΚΕ, 1952, (σελ. 326-28).

Η πνευματική ζωή της κοινωνίας…

CRI_74195

          The Human Eye and a Fish, The Latter Petrified, Johannes Theodor Baargeld, (1920)

“Η πνευματική ζωή της κοινωνίας είναι η αντανάκλαση της αντικειμενικής πραγματικότητας, του ίδιου δηλαδή του είναι.”

Ο Στάλιν για την τέχνη και τον πολιτισμό, Α. Ρεβιάκιν, Τα Νέα Βιβλία, Αθήνα, 1946 (σελ. 8).