“Η αγωνία είναι η συμπαθητική αντιπάθεια και η αντιπαθητική συμπαθεια.”
“Λογική, έφτασες στην κορυφή της γνώσης, ή, αν προτιμάς στο εσώτατο βάθος της. Ωστόσο θα ΄ναι φως φανάρι πως κάτι δεν πάει καλά, γιατί ούτε η Λογική ούτε η πραγματικότητα θα κερδίσουν με τούτο. Και η μεν πραγματικότητα: γιατί ποτέ η τύχη, που ουσιαστικά είναι αχώριστη απ΄ την πραγματικότητα, δεν κατορθώνει να περάσει την πόρτα της Λογικής, αλλά ούτε κι η Λογική θα κερδίσει τίποτα με τούτο, γιατί αν σκέφτεσαι η Λογική την πραγματικότητα, τότε την απασχολεί κάτι με το οποίο δεν μπορεί να εξομοιωθεί, κι αναγκάζεται να προϋποθέσει την πραγματικότητα – αυτή που πρέπει πάντα να προετοιμάζεται μέσα σε σκέψεις. Η τιμωρία θα ξεσπάσει: κάθε στοχασμός πάνω στο τι είναι πραγματικότητα θα είναι δύσκολος και για ένα χρονικό διάστημα αδύνατος, γιατί χρειάζεται πρώτ΄απ΄ όλα στη λέξη κάτι σαν προθεσμία, για να μπορέσει να ξαναβρεί τον εαυτό της, προθεσμία για να ξεχάσει την πλάνη.” (σελ. 15)
“Για το ότι η σκέψη γενικά περιέχει πραγματικότητα, ολόκληρη η παλιά Φιλοσοφία κι ο Μεσαίωνας δεν αμφέβαλαν ποτέ. Την αμφιβολία μας την έφερε ο Καντ.” (σελ. 17)
“Η βαθύτατη αιτία αυτού του πράγματος βρίσκεται στην ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, απ΄το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι άτομο και σαν τέτοιο είναι ταυτόχρονα ο εαυτός του και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, έτσι ώστε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος να συμμετέχει στο άτομο, και το άτομο να συμμετέχει σ΄ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.” (σελ. 37)
“Σε κάθε στιγμή λοιπόν το άτομο είναι ο ευατός του και το ανθρώπινο γένος. Αυτή είναι η τελειότητα του ανθρώπου, αν τη θεωρήσεις σαν κατάσταση. Ταυτόχρονα είναι αντίφαση, αλλά μια αντίφαση είναι πάντοτε έκφραση ενός προβλήματος, αλλά ένα πρόβλημα είναι κίνηση, αλλά μια κίνηση προς κάτι το όμοιο, κίνηση που έχει τάση προς κάτι ταυτόσημο, είναι κίνηση ιστορική. Συνεπώς το άτομο έχει Ιστορία, αλλ’ αν το άτομο έχει Ιστορία, έχει Ιστορία και το ανθρώπινο γένος. Κάθε άτομο έχει την ίδια τελειότητα, να γιατί ακριβώς τα άτομα δε χωρίζονται σε αριθμητικές ενότητες και η έννοια “ανθρώπινο γένος” δεν εξαφανίζεται σαν φάντασμα. Κάθε άτομο είναι κατ’ ουσίαν ενδιαφέρον για την Ιστορία όλων των ατόμων, όχι λιγότερο ουσιαστικά απ΄ όσο για τη δική του. Η ατομική λοιπόν τελειότητα συνίσταται στην τέλεια συμμετοχή στην ολότητα. Κανένα άτομο δεν είναι αδιάφορο στην Ιστορία του ανθρωπίνου γένους, όπως και η Ιστορία του ανθρωπίνου γένους δεν είναι αδιάφορη στην Ιστορία του ατόμου. Κι’ ενώ η Ιστορία του ανθρωπίνου γένους συνεχίζεται, το άτομο αρχίζει πάντοτε da capo (απ’ την αρχή), γιατί το άτομο είναι ο εαυτός του και το ανθρώπινο γένος, κι ακόμα περισσότερο: η Ιστορία του ανθρώπινου γένους.” (σελ. 38)
Soeren Kierkegaard, Η έννοια της αγωνίας, Αθήνα, Εκδόσεις Δωδώνη, 1971.
fristuti 