Ο Adorno στην Αρνητική Διαλεκτική ισχυρίζεται ότι “Η αστική κοινωνία κυριαρχείται από την αρχή των ισότιμων μεγεθών. Κάνει τα ετερώνυμα συγκρίσιμα ανάγοντας τα σε αφηρημένα μεγέθη.” (σελ. 35-36)
Το τι κάνει δηλαδή η κυρίαρχη αστική τάξη έγκειται στην δημιουργία μιας αντιδιαλεκτικής πολιτικής οικονομίας η οποία παράγει τα πάντα (από μανταλάκια μέχρι έννοιες) με βάση το συμφέρον του κυρίαρχου ιμπεριαλιστή. Ότι απειλεί την κεκλεισμένων των θυρών διαφωτιστική πραγματικότητα του ιμπεριαλισμού γίνεται αφηρημένο μέγεθος και διανέμεται παντού και πουθενά σαν μια φοβική προοπτική.
Η οργάνωση της εργατικής τάξης και το αίτημα μιας εργατικής λαϊκής εξουσίας δεν γίνεται ανέφικτο λόγω της δήθεν απρόσιτης βαρβαρότητας της αλλά λόγω της εν πράγματης βαρβαρότητας που το συμφέρει και το θέλει σε μια εξωγενής και ξένη κατάσταση. Ο Adorno το διατυπώνει ως εξής: “Τίποτε απολύτως δεν επιτρέπεται να είναι έξω, διότι η ιδέα και μόνο του έξω είναι η καθαυτό πηγή του φόβου” (σελ. 48). Ο εξορισμός του κομμουνιστικού αιτήματος σε ένα μη τόπο. Εδώ είναι που πηγάζει και η κατηγορία του συστήματος ως ουτοπικού. Είναι ουτοπικό όχι επειδή είναι φανταστικό αλλά επειδή ακυρώνει την ίδια την υφιστάμενη πραγματικότητα. Η διαλεκτική παραμένει ασφαλής παρατειμένη σε ένα “έξω” και μια γύφτισσα αν της επιτραπεί η είσοδος.
Συνεχίζει ο Adorno λίγο πιο κάτω κάνοντας ακριβώς εμφανές το διαφωτιστικό κλουβί της μεταμοντέρνας και δυτικής μορφής ζωής: “Η αποποιοτικοποιημένη φύση μετατρέπεται σε χαοτικό υλικό προς ταξινόμηση και μόνο, και ο παντοδύναμος εαυτός σε απλό έχειν, αφηρημένη ταυτότητα.” (σελ. 39)
Το πολιτικό ον ως συλλογικότητα έχει εξατμιστεί από την παντοδυναμία του αφηρημένου εαυτού το οποίο ως αφηρημένο γίνεται βορά των ψευδαισθήσεων σε μια κυκλική κόλαση παραγωγής και εκμετάλλευσης. Στην Αρνητική Διαλεκτική εκφράζεται κάπως έτσι: “Κάτω από την ισοπεδωτική κυριαρχία του αφηρημένου, η οποία κάνει τα πάντα στη φύση επαναλήψιμα, και της βιομηχανίας, για την οποία τα ετοιμάζει, οι ίδιοι οι απελευθερωμένοι έγιναν τελικά εκείνος ο «λόχος» τον οποίο ο Χέγκελ χαρακτήρισε αποτέλεσμα του διαφωτισμού” (σελ. 43).
Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι η πορεία της ίδιας της αφαιρετικής καπιταλιστικής μορφής οικοδόμησης συγκεκριμένου πολιτικο-οικονομικού πολιτισμού. Αναβαθμίζει τις λειτουργικές του δομές από την μισθωτή εργασία και την εκμετάλλευση ανάγοντας τα ως μη υπαρκτά φαινόμενα. Η αφαίρεση έγκειται στο να δημιουργεί ένα υπό δημιουργία τέρας. Λέει ο Adorno: “Η αφαίρεση, το εργαλείο του διαφωτισμού, συμπεριφέρεται απέναντι στα αντικείμενα της όπως η μοίρα, την έννοια της οποίας εξαλείφει: ως εξόντωση” (σελ. 43).
Τα παραρτήματα από: T. Adorno and M. Horkheimer, “Διαλεκτική του Διαφωτισμού”, Εκδόσεις Νήσος, 1996.
Ο πίνακας της ανάρτησης είναι του De Goya Francisco, The Idiot (Between 1824 and 1828)
fristuti 